FOTOĞRAFÇILIKTA KARANLIK ODA
1. Karanlık Oda:
Karanlık oda unsuru, fotoğrafçılıkta çok önemli bir yere sahiptir. Sayısız kimyasal ve fiziksel olaylar, pratik uygulamada somut sonuçlarla kendilerini belirlemiş olurlar. Ancak karanlık odada çalışacak kişinin fotoğrafçılıkla ilgili kimyasal ve fiziksel bilgilerinin olmasının yanı sıra, deneye de sahip olması gerekir. Siyah beyaz fotoğraf baskısı yapabilmek için karanlık odanın fiziki şartlarını kullanılabilir hale getirmek gerekir. Kart baskısını yaparken teknolojik gelişmelerden yaralanmak, uygulamada karşılaşabileceğiniz problemleri azaltır. Bu yaklaşım yaratıcı düşünmenizi geliştirir. Uygulama tekniklerini kavramada yardımcı olur. Baskı sırasında kullanacağınız banyo solüsyonlarının karışım oranları, kağıt baskı kalitesini arttıracaktır. Karanlık odada yararlanacak araç ve gereçlerin doğru ve yerinde kullanımı, baskı kalitesinin arttıracak bir başka önemli etkendir.
Fotoğrafçılıkla uğraşan herhangi biri elinde bulunan aygıtı yalnız bir anı toplama aracı değil de bir yaratma ya da kendini dışa vura aracı olarak görüyorsa, karanlık oda çalışmalarının büyük bir kısmını kendisi yapmalıdır. Her türlü foto grafik işlemlerin rahatlıkla yapılabileceği; agrandizör, banyo makineleri ve benzeri gibi malzemelerin olduğu ışıktan yalıtılmış odaya karanlık oda denir. Gerçek bir karanlık odanın, ışık geçirmemesine önemle dikkat edilmelidir. En hızlı filmleri herhangi bir tehlikeye maruz bırakmadan banyo edebilmemiz için bu konuya titizlikle eğilmemiz gerekir. Bir karanlık odanın ışıktan tam olarak arınmış olup olmadığını anlamak için 3 dakika kadar orada kalmanız gerekir. Bu süre gözlerin tamamen karanlığa alışması için gerekli süredir. Eğer 3 dk. sonra odada herhangi bir ışık sızıntısı fark edilmiyorsa ya da elimizdeki beyaz bir karton görülemiyorsa bizi başarıya götürebilecek bir karanlık odaya sahipsiniz demektir.
A. Karanlık oda için gerekli malzemeler:
- Agrandizör
- Kronometre
- Kırmızı Işık
- Film Banyo Küveti
- Film Tankı ve Makarası
- Araç - Gereçler: Makas, kağıt kesici, kurşun veya tükenmez kalem, karıştırıcı, maşa,
- kağıt havlu, termometre, radyo ve çalışmalarınızı kolaylaştıracağına inandığınız herşey.
B. Film banyosu için gerekli malzemeler:
- Gün ışığı tankı
- Spiral (metal - plastik)
- Termometre
- Geniş bir kap
- Mezür (1 litrelik edinirseniz her zaman lazım oluyor)
- Karanlık oda saati yada saniyeli herhangi bir saat
- ve tabi ki kimyasallar ;
- developer (geliştirici)
- Stopper (durdurucu),
- Fixer(sabitleyici)
C. Film Banyosu:
Kullanılan Kimyasal Maddeler:
Film ve kart banyosu işlemlerinde kullanılmak için her firma değişik banyo bileşimleri hazırlamaktadırlar. Banyo bileşenlerinin hazırlanması için kullanılan kimyasal maddeler, piyasadan farklı şekillerde temin edilebilir. Birinci ve en basit yol likit (Sıvı) olarak hazırlanmış olan banyo malzemeleri alınır ve üretici firmanın tavsiyelerine göre sulandırılarak belirtilen sürelerde kullanılır. İkinci yol ise yine farklı kimyasal maddelerin belirli oranlar da karıştırılarak hazırlanan fakat sulandırılmadan piyasaya sunulan kristal halindeki malzemeler alınır yine üretici firmanın tavsiyelerine göre sırasıyla saf su içinde eritilerek kullanılacak hale getirilir. En zor ve uğraş isteyen yol ise belirli kimyasal maddeler alınır, yine belli oranlarda karıştırıldıktan sonra saf su içinde eritilerek kullanılabilir. Bu son yöntem fotoğrafçıya istediği tonda, sertlikte ve gren yapısında film ya da baskı yapabileceği banyoyu hazırlamasına imkan tanır.
Banyosunun Yapılışı:
Film banyosu yapılırken dikkat ve temizlik çok önemlidir. Film üzerine yapışacak çok küçük bir toz zerreciği film üzerindeki o karenin, yok olmasına neden olabilir. Bu nedenle film banyosu ve kart baskısının yapılacağı bölüm sürekli temiz tutulmalı ve burada çalışırken çok dikkatli olunmalıdır. Film banyosu hazırlanırken imalatçı firmanın önerileri (sıcaklık, ölçü, zaman vb.) dikkate alınmalı ve bunlara uygun hareket edilmelidir. Bu kurallara uyulduğunda geriye kalan işlemler oldukça basittir. Sırasıyla şimdi bu işlemleri görelim.
Spiral Yardımı ile Siyah-Beyaz Film Banyosu:
1. Aşama: Pozlandırılmış olan film uygun ışık şartlarında (makine üzerine direk gün ışığı gelmemelidir. Mümkün ise loş bir ortamda çıkarılmalıdır.) makineden çıkarılır. Spiral tankından çıkarılır, tank, tank (ışık geçirmeyen) kapağı ve spiral çevirme çubuğu sırasıyla masanın üzerine yerleştirilir. (Spiral ve tankının temiz olmasına dikkat edilmelidir) Filmin spirale takılması sırasında bize yarayacak araçlar (makas, bant vb.) masanın üzerine kolayca bulunacak şekilde yerleştirilir. (bu işlemleri her zaman aynı şekilde yaparsak karanlıkta neyin nerede olduğunu aramayız.)
2. Aşama: Karanlık odadaki ışıklar tamamen söndürülür. Her ihtimale karşı kapı arkadan kilitlenir. (Filmin spirale sarılması esnasında içeriye birinin girmesi ya da kapıdan sızan ışıklar filmimizin yanmasına yol açabilir.) Eğer 35 mm. 'lık film banyo edilecekse bir gazoz açacağı yardımı ile film kasetinden çıkarılır (Roll filmlerde koruyucu kağıt kesilerek film ayrılır.) ve makasla filmin ucu düzgün bir şekilde kesilir. Film spiralin bilyeli olan kısmına hafifçe ittirilerek yerleştirildikten sonra, yavaş yavaş sağ el ile (spiralin sağındaki makara) ileri geri oynatılmaya başlanır. Makaranın her ileri oynatılışında film bir miktar spiralin içerisine gider. Bu işlem film tamamen spirale takılana kadar devam ettirilir. (Karanlıkta bu işlemin rahat yapılabilmesi için, gün ışığında yeterli tecrübeye ulaşılmış olması gerekmektedir.) Daha sonra spiral tankın içerisine uygun bir şekilde yerleştirilir, kapağı kapatılır ve ışıklar yakılır.
3. Aşama: Önceden hazırlanmış olan film banyoları belirtilen sürelere uyularak tanka sırasıyla doldurulur. Banyolar tanka konurken yavaş hareket edilerek, hava kabarcıklarının oluşması engellenmelidir. Geliştirme banyosu yaklaşık 3-3.5 dakika (Banyo süreleri kullandığımız banyonun özelliğine ve ısı derecesine göre değişir. Burada belirttiğimiz süre mutlak bir değer değildir.) tankta bekletilir. Her banyonun tanka konmasından sonra tank yavaş yavaş 10 15 saniyede bir 2-3 saniye sallanır (ajitasyon). Tankı sallamaktan amaç filmin tüm yüzeylerinin kimyasal maddelerden eşit derecede etkilenmesini sağlamaktır. Tankın sallanma işlemi her zaman aynı yönde olmamalıdır. Birinci banyo boşaltıldıktan (Tanktan banyonun boşaltılması ışıkta tankın banyo boşaltma kapağı açıldıktan sonra yapılır.) sonra, durdurma banyosu (ara banyo) tanka konur ve 5-6 saniye bekletildikten sonra tespit (2.banyo) banyosu tanka konur. Tespit banyosu yaklaşık 5- 10 dakika filmi etkiledikten sonra tankın kapağı açılabilir. Banyo sürelerinin ayarlanması için bir çalar saatten yararlanmak yerinde olur. Çünkü çok kısa süreli dalgınlıklar bile filmin açık ya da koyu olmasına neden olabilir. Bir de kullanılan banyoların sıcaklığı yaklaşık 18- 20 C derece (Burada belirtilen sıcaklık kullanılan film banyosu türüne göre değişebilir.) civarında olmalıdır. Sıcaklığın fazla ya da az olması film banyosunu olumsuz yönde etkiler.
4. Aşama: Banyo işlemi tamamlanmış olan film spiralle birlikte tazyikli bir akarsuda (lâvaboda spiralin içerisine hortum konarak film yıkanabileceği gibi, spiralden çıkarıldıktan sonra elde de film yıkanabilir.) yıkandıktan sonra, kuruması için temiz ve tozsuz bir yere asılır. 5. Aşama: Her banyo işleminden sonra kullanılan banyo bileşimleri, koyu renkli cam şişelerin içerisinde tekrar kullanılmak üzere saklanmalıdır. Kullanılan tüm malzemeler akarsuda temiz bir şekilde yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar kullanılmak üzere yerlerine konulmalıdır.
Küvette Film Banyosu:
Küvette film banyosu yapmaya başlamadan önce, banyo için gerekli tüm malzemelerin banyo yapılacak masa üzerine düzgün ve kolayca kullanılacak şekilde yerleştirilmesi gerekmektedir.
1. Aşama: Film banyosu için gerekli olan geliştirici, durdurma ve tespit banyoları gerekli miktarda ısıtılarak, küvetlere yeterli miktarda doldurulur. Sonra, küvetler sırasıyla birbirlerine değemeyecek şekilde masanın üzerine konur. Banyo esnasında bize lazım olacak makas, çalar saat, plâstik eldiven hazırlanır. Pozlandırılmış film uygun koşullarda makineden çıkartılır.
2. Aşama: Banyoda kullanılan kimyasal maddeler zehirli ve cildi tahriş edici özeliklere sahiptirler. Bu nedenle banyo esnasında eldiven kullanılması tavsiye edilir. Çalar saat geliştirici banyo süresine göre ayarlandıktan sonra, kasetten çıkartılan film, tankın içerisinde bir rulo haline getirilerek banyo işlemine başlanır. Filmin kenarlarından tutularak, hafif dairesel hareketler yaptırılır. Bu şekilde rulo halindeki film, bir elden diğerine yine rulo olacak şekilde geçirilmiş olur. Bu işlem çalar saatın geliştirme banyosu için sürenin dolduğunu haber vermesine kadar devam ettirilir. Film, bir elden diğerine geçirilirken yavaş hareket ettirilmeli ve filmin küvetin tabanına değip çizilecek kadar yerden ya da banyo bileşiminden etkilenmeyecek kadar üsten hareket ettirilmemesine dikkat edilmelidir. Çok kısa süreli olarak, kontrol ışığında filmin yeterince gelişip gelişmediğine bakılabilir. Geliştirme banyosunda, sürenin tamamlanmasından sonra film ikinci küvete (durdurma banyosuna) alınarak, durdurma banyosunda 5-6 saniye hareket ettirilir ve 2. banyonun (tespit banyosu) bulunduğu 3. küvete alınarak birinci banyoda yapılan işlemlere devam edilir. Film banyosunun türüne göre belirlenen süre kadar, ikinci banyoda kalan film, ışıklar yakılarak gün ışığına çıkarılabilir.
3. Aşama: Geliştirme ve tespit banyolarında gerekli sürelerde banyo edilen filmler, akar su ile temizce yıkandıktan sonra kuruması için tozsuz ve temiz bir yere asılır.
4. Aşama: Banyo işleminin başarı ile tamamlanmasından sonra, kullanılan banyolar tekrar kullanılmak (Her film banyosundan sonra banyo da kullanılan kimyasal maddelerde bir miktar bozulma olacağından ikinci üçüncü filmlerin banyosunda ilk film banyo süresine göre, banyo süresini bir iki dakika artırmak gerekmektedir.) üzere, koyu renkli cam şişelere konur. Küvet, maşa gibi malzemeler temizce yıkanarak alındıkları yere tekrar konur.
D. Fotoğraf Baskısının Yapılması:
Kart Baskısı (tab) ve Banyosu (developman)
Kart baskısı yapmadan önce, karanlık odanın baskı ve banyo işlemlerinin yapılabileceği şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Bu amaçla, önce banyo da kullanılacak küvetler ve banyo bileşimleri hazırlanır. Önceden hazırlanmış banyolar, uygun oranlarda sulandırıldıktan sonra, 20 C derece ısıtılarak küvetlere konur. Agrandisörden başlamak üzere sırasıyla, küvetler (geliştirme, durdurma ve tespit banyoları) masanın üzerine yerleştirilir. Baskıda kullanılacak kağıtlar, baskı boyutuna göre agrandizörün yanına, poşetlerinin (siyah poşetlerde) ya da kutularının içerisinde, ağızları kapalı olarak getirilir. Makas ya da giyotin uygun yere yerleştirilir. Kırmızı ışık açılarak, güvenliği test edilir. Kırmızı ışığın güvenliğini test etmek için, bir parça fotoğraf kağıdı kırmızı ışın karşısında (Kırmızı ışıktan en 70 cm. uzaklıkta) üzerine saydam olmayan bir parça (Demir para, yüzük vb.) konarak 10 dakika kadar bekletilir. Daha sonra, fotoğraf kağıdı sırasıyla banyolarda, normal süreleri kadar bekletildikten sonra yıkanıp kurutulur. Eğer fotoğraf kağıdının üzerine koyduğumuz maddenin görüntüsü, kağıt üzerinde belirginleşmişse, kırmızı ışığımız güvenli değildir. Fotoğraf kağıdı temiz beyaz ise, güvenli bir kırmızı ışığa sahibiz anlamı ortaya çıkar. Artık kart baskısı ve banyo işlemine başlayabiliriz.
1. Aşama: Banyo edilmiş negatif film, agrandizör film takma şasesine yerleştirilir. Işıklar karartılarak kırmızı ışık yakılır. Agrandizör yüksekliği, baskı büyüklüğüne göre ayarlanır. Film üzerinden net bir kare ya da film kenarlarındaki film ile ilgili bilgilerin yazılı olduğu kısmın görüntüsü marjör üzerine düşürülerek, netlik yapılır. Agrandizörün diyafram ayarı 8 ya da 11 gibi kısık bir ayara getirilir. Negatif üzerinden bir kare marjör üzerine düşülerek, kenar çerçevesi marjör yardımıyla yapılır. Eğer agrandizöre bağlı bir pozometremiz var ise, bununla görüntünün üzerinde orta tondan (Kare üzerindeki en açık ve en koyu tonların tam orta değerindeki tondur.) poz süresi okunur. Daha sonra marjör üstüne fotoğraf kağıdı yerleştirilir. (Bu esnada agrandizörün ışığı otomatik olarak sonmuş ve kırmızı ışıktan başka karanlık odada hiçbir ışık yoktur). Kağıdı marjöre yerleştirirken emülsiyonlu kısmın yukarı gelmesine dikkat etmek gerekir.) poz saati ile fotoğraf kağıdı pozlandırılır.
2. Aşama: Pozlandırılmış olan fotoğraf kağıdı, geliştirme banyosunda hafif hafif sallayarak bekletilir. Arada bir kırmızı ışıkta, kartın gelişimi kontrol edilir. Kağıt üzerinde, görüntü belirginleşmeye başlandıktan sonra, dikkat edilmesi gereken nokta, açık alanlarda detayların belirginleşmesidir. Açık alanlarda detaylar belirginleştikten ve koyu bölgeler siyahlaşmaya başladığı zaman, kağıt birinci banyodan çıkartılarak, durdurma banyosuna konur. Geliştirme banyosunda bekleme süresi, kağıdın pozlandırılma derecesine ve negatifin açıklık veya koyuluğuna göre değişir. Geliştirme banyosunda kağıdın az tutulması; soluk, netsiz ve belirgin olmayan detayların yer aldığı bir fotoğraf elde etmemize neden olurken, pozlandırılmış fotoğraf kağıdının, geliştirme banyosunda fazla bekletilmesi, kağıdın kararak görüntünün tamamen kaybolmasına yol açar. Bu nedenle gerek negatifin poz süresinin hesaplanmasında gerekse geliştirme banyosunda bekleme süresinin belirlenmesinde çok dikkatli davranmak gerekir. Bu amaçla biraz zaman ve birkaç fotoğraf kağıdı ziyan edilerek poz ve yıkama süresini belirleyebilecek bir test yapılabilir.
3. Aşama: Gelişme banyosunda pozun geliştiğini ve normal pozlu bir fotoğraf halini aldıktan sonra, fotoğraf kağıdında gelişmeyi durdurmak için, kağıdın hemen durdurma banyosuna konması gerekmektedir. Burada 5-6 saniye bekletilecek olan fotoğraf kağıdı, tespit banyosunda (2. Banyo) 10 - 15 dakika (Bu süre kullanılan banyonun özelliğine göre değişebilir) bekletilir. Tespit banyosu, emülsiyon üzerindeki pozlandırılmamış gümüş bileşiklerinin, kağıt üzerinden temizlenmesine yarar. Burada, yeterli süre bekletilmeyen fotoğrafların üzerindeki görüntüler, zamanla solar. Eğer tespit banyosunda fotoğrafımızı çok bekletecek olursak zamanla kartların sararmasına neden oluruz.
4. Aşama: Bu aşamada, ışıklarımızı yakabiliriz. Yalnız, açıkta fotoğraf kağıtlarının bulunmadığına dikkat edelim, eğer onlar ışık görürse bir daha baskıda kullanamayız. Tespit banyosundan çıkarılan fotoğraf kağıdı, bol su ile yıkanarak üzerindeki kimyasal maddelerin temizlenmesi sağlandıktan sonra, kurutularak arşivimizdeki yerini ya da sergilenmek için gününü bekleyebilir.
E. Fotoğraf Kağıtları (Kartlar):
Fotoğraf firmaları çok değişik siyah/beyaz fotoğraf kağıtları üretmektedir. Özellikle Siyah/Beyaz kağıtlarının amatörler ve profesyoneller arasında ayrı bir yeri vardır. Değişik banyo şartlarına dayanıklılık, değişik depolama ve geliştirme şartlarında özelliğinin bozulmaması. Kağıtların agrandizör ve kontakt baskı için uygun olması. Makine ve küvette el banyolarına uygun olmaları. Fotoğraf kağıtları sık ihtiyaç duyulan değişik fiziksel özellikler ile üretilmektedir. İhtiyaca göre kağıt veya plastik tabanlı, parlak veya mat, ince veya kalın, hızlı veya yavaş, soft veya kontrast kağıtlar bulmak mümkün. Kağıtlar standart boylarda paket veya rulo olarak satılmaktadır. Fotoğraf Kağıtları çeşidi Siyah/Beyaz ve Renkli olmak üzere Negatif ve Pozitif "crome" yapıda olanlarıda mevcuttur.
1. Taban yapılarına göre kart çeşitleri:
- İnce tabanlı kağıt
- Duble tabanlı karton
- Polietilen "PE" tabanlı plastik yapılı olarak piyasada bulunurlar
2. Duyarlı zeminlerinin yapılarına göre kart çeşitleri:
- Glossy = Parlak
- Silk = İpekli
- Matt = Mat donuk
- Semi Matte= Yarı mat, yarı donuk
- Lustre = Metalik pürüzlü parıltılı
- Sanatsal ve özel dokulu kağıtlar: saten dokulu, kağıt dokulu...
3. Kontrastlık yapılarına göre kart çeşitleri:
- Çok sert "extra contrast" çok kontrast
- Sert "contrast" kontrast
- Normal
- Özel "special"
- Yumuşak "soft"
- Çok yumuşak "extra soft"
4. Işığa duyarlı yapılarına göre kart çeşitleri:
"Chloride" Klorürlü fotoğraf kağıtları:
Işığa az duyarlı yavaş fotoğraf kağıdıdır.İşığa duyarlı yapılarında gümüşklorür kimyasal ihtiva etmekte olup kontakt baskılar için uygundur.Agrandizör baskısı için uygun değildir. Piyasada yaygın değildir.
"Chlorobromide" Klorobromürlü fotoğraf kağıtları:
Işığa orta derecede duyarlı orta yavaş fotoğraf kağıdıdır.İşığa duyarlı yapılarında gümüşklorobromür kimyasal ihtiva etmekte olup agrandizör ve kontakt baskılar için uygundur. Piyasada yaygın olarak bulunur.
"Bromide" Bromürlü fotoğraf kağıtları:
Işığa çok duyarlı hızlı fotoğraf kağıdıdır.İşığa duyarlı yapılarında gümüşbromür kimyasal ihtiva etmekte olup agrandizör baskılar için uygundur. Piyasada yaygın olarak bulunur.
"Panchromatic" Pankromatik fotoğraf kağıtları:
Pankromatik fotoğraf kağıtları bütün renklere duyarlıdır.Alışılmış ortokromatik fotoğraf kartlarıyla karıştırmamak gerekir. Büyük formatlı "Large Format" fotoğraf makinelerinde kağıt negatifler üretmek için imal edilmiştir. Fotoğraf banyosu esnasında tamamen karanlıkta banyo işleminin yapılması gerekir. Emniyet kontrol lambasından etkilenir. Kimyasal yapısı filmdeki gibi gümüşnitrattır. Günümüzde piyasada stoklar dışında üretimi yapılmamaktadır.
5. Boyutlarına göre kart çeşitleri:
Günümüz piyasasında fotoğraf kağıtları çok çeşitli ebatlarda bulunmakla birlikte genelde yaygın olarak:
6x9cm - 9x14cm - 10X15cm - 13x18cm - 18X24cm - 30X40cm - 50X60cm
ve rulo olarak metrelik bulunur. 9X13cm - 15X21cm ve 24X30cm boyutları da mevcuttur.
18X24cm ebadına kadar 100 adetlik kutuda; 18X24cm ve büyük ebatlarda 25'lik ve 10'luk poşetler halinda piyasaya sunulmaktadır.
6. Taban renklerine göre kart çeşitleri:
Günümüz ışığa duyarlı fotoğraf kağıtları "beyaz" tabanlıdır. Sanatsal amaçlı bazı fotoğraf kağıtları "açık krem" saten renkli tabanlı olanlarıda mevcuttur. Yakın tarihe kadar piyasada az da olsa ışığa duyarlı zemini sarı, kırmızı, mavi, pembe, yeşil gibi renkleride mevcuttu. Günümüzde beyaz tabanlı fotoğraf kağıtları dışında bir çeşidi bulmak zordur. "Panchromatic" Pankromatik fotoğraf kağıtları dışında tüm "Işığa duyarlı Fotoğraf Kağıdı" çeşitleri kırmızı emniyet ışığı altında banyo işlemi gerçekleşmektedir. Yaygın olarak kullandığımız "Işığa duyarlı Fotoğraf Kağıdı" ortokromatik yapıda olup kırmızı ışığa karşı kördür. "Işığa duyarlı Fotoğraf Kağıdı" imalatçıları olarak Kodak, Ilford, Agfa & Gevaert marka yaygın olmakla birlikte Türkiye ve balkanlarda Forte ve Fohar fotoğraf kağıtları fiyat ve performans açısından tarcih edilmektedir. Özellikle FORTE fotoğraf kağıtları her türlü şartlarda kullanım kolaylığından dolayı yurdumuzda kendini kabul ettirmiştir.
2. Agrandizör:
Agrandisör (Fransızca: agrandisseur; büyütücü)
Büyüterek resim basmak için fotoğrafçılıkta kullanılan bir alettir.. Agrandisör, bir çeşit ışık geçirmeyen projeksiyon aletidir. Projeksiyon ekranı yerine duyarkatlı bir yüzey konulmuştur.. Negatif fotoğraf filmelerinin istenen büyütmede ışığa duyarlı kağıda aktarmakta kullanılan, ışık kaynağı ve mercek sistemi bulunan ve genellikle bu büyütme işlmenin çalışabilmesi için dikey eksende ayarlamaya uygun cihaz.. Fotoğrafçılıkta negatiften, büyültülmüş ya da küçültülmüş pozitif görüntü elde etmeye yarayan bir çeşit projeksiyon aygıtı. Genellikle düşey bir ayak üzerinde hareket edebilen ayarlı mercek sistemiyle, istenen görüntü büyüklüğü sağlanır ve agrandisörün ekranına yerleştirilen fotoğraf kâğıdına ışık düşürülerek pozitif görüntü elde edilir.
Bilgiler ve Kullanım
Agrandizör kelime olarak fransızca kökenli "agrandisseur" büyütücü kelimesinin türkçe uyarlaması veya kopyasıdır. Büyütücü Agrandizör Enlarger gibi kelimeler olarak karşımıza çıkar. Projeksiyon esaslı bir yapıdır. Asetat tabanlı negatif fotoğraf filmlerinin istenilen büyütme oranlarında ışığa duyarlı olan fotoğraf kağıdına aktarmada kullanılan ışık kaynağı ve optik düzeneği bulunan ve genelde görüntüyü büyütme (küçültme için de kullanılır) işleminin çalışabilmesi için aşağı ve yukarı bir düzlemde ayarlanabilen fotoğraf baskı aracıdır. Bir tabla üzerinde monte edilmiş dikey bir boru üzerinde hareket eden cihaz en üst kısmında enerji bağlantısı olan elektrik tesisatı mevcut olup sırasıyla şu bölümler mevcuttur.
1 - Işık Kaynağı “220V/150W gücünde opak beyaz renk ampul ve haznesi”
2 - Isı yalıtım haznesi “ışık kaynağından özel bir cam ile ayrılmış”
3 - Filtre çekmecesi “Basit renkli baskı renk ayarı için”
4 - Kondansör “ Işık kaynağından gelen işığın halojen bir şekilde dağılması için”
5 - Film taşıyıcı “Baskısı yapılacak filmin yerleşeceği yer”
6 - Körük ve manivelası “focus aparatı” görüntü netliği ayarı için
7 - Objektif “görüntüyü alt tabladaki marjörde oluşmasını sağlayan lens grubu”
8 - Kırmızı emniyet filtresi “siyah beyaz baskıda pozlama değeri yapmak maksadıyla”
9 - Marjör “Üzerinde cm.ölçü skalası mevcut ve ışığa hassas
fotoğraf kağıdının yerleştirildiği ve pozlamanın yapıldığı ekran tabla”
10- Poz saati "enerji bağlantısı üzerinde pozlama değeri yapan aparat"
Bölümler:
1. Kondansör veya Kondansatör
"Işık toplayıcı" (Condenser) : Dağınık ışık huzmelerini toplayarak yoğunlaştıran optik sistem; ışık toplayıcıları hem aydınlatma kaynaklarında (frensel cam olarak) hem de agrandizörlerde kullanılırlar. Agrandizördeki asetat tabanlı film görüntünün her tarafına eşit homojen bir şekilde ışığın dağılmasını sağlar. Sonuçta görüntünün her tarafına eşit miktarda ışık dağılmış olur. Agrandizörde ışık kaynağı (ampul) ile film arasında yer alır
2. Marjör “margeur” = Plançete
Fotoğraf baskısı esnasında agrandizörün alt tablada oluşturduğu görüntünün netlik, büyütme ebadı, kadraj ayarlarının yapıldığı "tabla ekran" diyebiliriz. Ayrıca ışığa duyarlı ham fotoğraf kağıdını düz tutmak, beyaz kenarların ayarını ve pozlama değerini yapmak için kullanılır. Marjör aşağı yukarı ve çapraz kayan metal siyah şeritleri cm. ölçü skalası ile menteşeli olarak mat beyaz levhaya bağlıdır. Netleme çıplak gözle yapıldığı gibi film taşıyıcıdaki telemetre veya "focuscop" yardımıyla da yapılır. Sonuç olarak “marjör” agrandizörün ekranı ve pozlamanın yapıldığı yerdir diyebiliriz.
3. Negatif Film Taşıyıcı "Negative carrier"
Baskısı yapılacak negatif filmin agrandizörde yerleştirildiği aparattır. Üst bölmesinde "kondansör" alt bölümde ise netleme yapmaya yarayan körük mekanizması yer alır. Değişik ebat ve çeşitlerde mevcut olup genelde 24x36mm, 6x6cm ve 6X9cm ebatlar yaygındır. Baskısı yapılacak negatif film "Negatif Film Taşıyıcı"da mevcut iki özel cam arasına yerleştirilip agrandizördeki yuvasına takılır. Bazı Negatif Film Taşıyıcılarda camların bulunduğu düzlemin gerisinde netlemeye yardımcı olan "telemetre" aparatı yer alır. 24X36mm film taşıyıcıların bazı modellerınde cam olmayabilir. Tabaka film "shett film", 120 kodlu Roll film ve 135 kodlu 36'lık filmler gibi ebadı uygun tüm filmler agrandizöre bu şekilde yerleştirilir. Ayrıca özellikle değişik ebatlarda film baskısı yapılan "Negatif Film Taşıyıcı"larda film karesini ebadını ayarlamak için mask bıçaklarıda mevcuttur.
4. Agrandizörde "Telemetre"
Agrandizör "Negatif Film Taşıyıcı"larda camların bulunduğu düzlemin gerisinde netlemeye yardımcı olan "telemetre" aparatı yer alır. Telemetre, film taşıyıcı agrandizöre yarım yerleştirildiğinde görüntü düzlemi olan tablada görüntü flu iken iki ayrık düz çizgi oluşur. Netleme mekanizması körük yukarı aşağı hareket ettirilerek tek çizgi olması sağlanır. Görüntüde tek çizgi oluşunca görüntü nettir. Aşağıdaki görselde film taşıyıcıya 24X36mm mask yerleştirilmiş olup parelelinde olan ve elips yuva üzerindeki vidaları mavi boya ile mühürlenmiş olan aparat telemetredir. Agrandizörde "Mask" : Agrandizörde "Negatif Film Taşıyıcı"larda camların bulunduğu yuvaya yarleştirilen ve film karesi ebadinda dikdörtgen boşluk bulunan genelde siyah renkli aleminyum metal bir yardımcı aparattır. Görüntü tablasına "marjör" görüntü karesinin dışında görüntü oluşmasına engel olur. Değişik ebatlarda film baskısı yapılan "Negatif Film Taşıyıcı"larda film karesini ebadını ayarlamak için mask bıçaklarıda mevcuttur. Kullanıcıya kolaylık açısından standart ebatlarda mask mevcuttur.
5. Agrandizör Poz Saati "Enlarger Timer"
Baskısı yapılacak negatif filmin görüntüsünün oluştuğu marjörde ebadı ve kadrajı yapıldıktan sonra; yerleştirilen ışığa duyarlı fotoğraf kağıdı üzerinde yeteri kadar pozlandırılır. Bu işlem siyah/beyaz baskılarda agrandizör objektifin önündeki kımızı filtrenin yeteri kadar manuel olarak çekilip tekrar objektifin önüne getirilmesi ile pozlandırma bitirileceği gibi, bu işlem agrandizörün enerji kaynağı (elektrik) bağlantısı üzerine "Agrandizör Poz Saati" aracılığıyla mükerrer fotoğraf baskılarında eşit miktarda pozlandırma olanağı verir. Işığa duyarlı kağıdın ne kadar süre pozlandırılacağı agrandizör poz saati üzerindeki kadran veya buton aracılığıyla arttırılıp azaltılarak ayarlanır. Piyasada dijital olduğu gibi kadranlı manivela gibi pek çok çeşidi mevcuttur. "Agrandizör Poz Saati" bir nevi reostalı zaman sayacıdır.
6. Renk Analizörü ve poz saati
“Wallner Color Analyzer” & "Enlarger Timer" Agrandizörde renkli baskı yapılacağında renk ayrıştırma değerlerini ölçüm ve kalibrasyon cihazıdır. Fotoğraf piyasamızda yaygın olarak “Wallner” marka bulundunmasına izafeten “Valner” olarak bilinir. Agrandizörde baskı renk kalibrasyonunu diğer bir deyişle renk analizörü görevi ile poz saati işlevini birlikte yürütür. Günümüzde printer baskı cihazları gri kart aracılığıyla kalibrasyonu daha doğru şekilde yapmaktadırlar. Agrandizör baskı işlemi azaldığından piyasada genelde ikinci el satışları vardır. Kullanıcılar Wallner marka olmasada değişik marka renk analizörü kullanmaktadırlar. Değişik yapıda ve modelde raslamak mümkündür. Tam olmasada bir nevi fotoğrafta "beyaz ayarı"nı ve "pozlama değeri"ni yapmamıza yardımcı olan cihazdır diyebiliriz.
7. Agrandizör'de küçültücü aparat
“ENLARGER MACRO-ADAPTER” (makro ansatz) = Agrandizör kelime olarak fransızca kökenli "agrandisseur" büyütücü kelimesinin türkçe uyarlaması veya kopyasıdır. Büyütücü; Agrandizör; Enlarger gibi kelimeler olarak karşımıza çıkar. Agrandizör asetat tabanlı film görüntüsünü büyültme işlemini yaptığı gibi aynı zamanda bu görüntüyü küçültme işleminide gerçekleştirir. Bu işlem için SLR-DSLR gövdelerde kullandığımız macro tüp yapısında körük ile objektif arasına yerleştirilen ve bir nevi körük uzunluğuna ek bir mesafe oluşturan “ENLARGER MACRO-ADAPTER” (makro ansatz) aparat adaptör eklenerek yapılmaktadır. Yapısı ve uzunluğu objektif odak değerine parelel “2X” uzunluğunda olması gerekir."Körük azami uzunluğu" ebadında olması gerekirken piyasada genelde 100-130mm uzunluğunda orta format görüntüler için bulunmaktadır. Bir tarafı agrandizör diğer tarafı objektif bağlanacak şekilde optiksiz, boş konik boru yapısındadır. Bu durumda agrandizör; büyütücü işlevinden ayrı olarak küçültücü görevi yapar. Piyasada yaygın olarak bilinmesede; üretici firmalar az olsada böyle bir aparatı piyasaya sürmüşlerdir.
8. Agrandizör Renkli Objektifi
"Enlarger Color Lens" = Agrandizörde Renkli baskı işleminde renk düzeltmesi; Çıkarımsal Renk sentezi (Subtractive color mix) olarak asetat yapılı çok değişik renk değerinde (Magenta-Cyan-Yellow) Kırmızı-Mavi-Sarı renkteki filtreler agrandizör filtre çekmecesine yerleştirilip renkli fotoğraf baskısı yapılmaktaydı. 1960'lı yılların başlarında bir polonya şirketi " JANPOL Color Enlarger Lens Internal Filters Box" diye bir renkli filtre ihtiva eden objektifin lisansını aldı. Bu objektifin yapısı gereği diyafram yaprakları dışında ek olarak benzer bir mekanizma ile (Magenta-Cyan-Yellow) renklerinden oluşan cam yapraklardan oluşuyordu. Bu objektifin yapısından dolayı (Magenta-Cyan-Yellow) Kırmızı-Mavi-Sarı renkteki filtreler kullanıcıya önemli zaman kazandırması dışında, filitre takma çıkarma ve değer bulma zahmetinden kurtarıyordu. Lisans yüzünden rakip firma pazarlamacıları gizli ambargo koyduklarından "JANPOL Color Enlarger Lens" Balkan ülkeleri ve eski Sovyet Cumhuriyetleri dışında yaygın değildir. Yurdumuzda İstanbul Sirkeci piyasasında yaygın olmasada bulunmaktaydı. Eski fotoğraf malzemesi satıcılarında bulunacağını tahmin ediyorum. Objektif genelde M42 (metrik42mm) yapıda ("JANPOL COLOR 1:5.6/80" enlarger lens Internal filters box) diye sorulunca tüm eski nesil fotoğrafçıların hatırlayacağını tahmin ediyorum. Görsellerden görüleceği gibi objektifin yanlarındaki kadranlar çevirilince tüm renkleri elde elmek mümkün olmaktadır.
3. Film:
Filmin kimyasal esası 1787'de Alman Johann Heinrich Schulze tarafından keşfedilmiştir. Schulze, tebeşir ve gümüş nitrat karışımını bir cam şişe üzerine sürmüş ve bir kısmını kapatarak güneşte bırakmıştır. Üstü kapanmayan kısmın güneş ışığı ile siyaha döndüğünü belirlemiştir. 1840'ta İngiliz William Henry Fox Talbot, gümüş iyot ile kaplanmış bir kâğıttan negatif ve pozitif kısımlar elde edileceğini göstermiştir. Yarım dakikalık bir ışıkta kalmadan sonra, negatif gallik asit ve gümüş nitratlı banyodan geçirilmekteydi. Işık görmeyen gümüş iyodun sodyum tiosulfate veya hipoya geçmesiyle resim tesbit edilebiliyordu. 1847'de Fransız Niepce de Saint-Victor, ışığa hassas maddeleri toplayıp cama sürerek daha ileri gelişme sağladı. İngiliz Frederick Scott Archer, 1851'de kolodyum ve banyo için pirogallik asit kullandı. Kolodyumu kullanmadan hemen önce cama sürülmesi ve yaş olarak banyodan geçirilmesi önemli bir zorluk çıkarmaktaydı. Ancak bu yolla binlerce resim elde edilmiştir. Modern film 1870'te jelatin emülsiyonun kullanılmasıyla başladı. Bu madde ışığa hassas gümüşü alta bağlıyor ve ışığa hassaslığı artırıyordu. Kullanımdan önce sürülebilmesi ve resmi negatifte uzun zaman tutup, banyoyu istenilen zamanda yapma imkânı vermesi çok büyük kolaylık sağlıyordu.
Film, fotoğrafçılık, sinema, röntgen ve radyografide görüntüyü tespit etmeye yarayan yarı saydam plastik şerit. Esasını bir plastik şerit üzerine emülsiyon halinde sürülüp kurutulmuş ince, ışığa duyarlı bir tabaka teşkil eder. Fotoğrafçılığın başladığı ilk yıllarda, plastik şerit yerine cam kullanılırdı. Sonradan eğilip bükülebilen nitroselülozdan yapılmış filmler kullanılmaya başlandı. Fakat bunlar yanıcı olduğundan, terk edilip, yanıcı olmayan, esnekliğini uzun zaman muhafaza eden ve yıkama işlemleri sırasında boyutları değişmeyen asetilselüloz esaslı filmler yapıldı. Işığa duyarlı tabakayı meydana getiren emülsiyonun esasını, ışık görünce değişen gümüş tuzları (gümüş klorür, gümüş iyodür, gümüş bromür) teşkil eder. İlk zamanlar gümüş tuzları kolodyum denilen çözelti içine çöktürülerek plastik film şeridinin üzerine sürülürdü. Kolodyum kuruyunca, filmin banyo işlemini zorlaştırdığından, bunun yerine jelatin kullanılmaya başlandı. Gümüş tuzları jelatin içinde billur veya tanecikler halinde yayılmış haldedir. Jelatin çözeltisine, gümüş nitrat ve sodyum veya potasyum tuzlarını katmak suretiyle elde edilen emülsiyon, filmin üzerine bir yarıktan geçirilerek yayılır. Soğutulduğunda jelatin kuruyarak sertleşir. Meydana gelen kaplama tabakasının kalınlığı onda bir milimetre kadardır. Röntgen filmlerinin iki yüzü de kalın bir tabakayla kaplanır. Renkli fotoğraf filmleri kat kat değişik gayeleri için tabakalarla kaplanırlar. Eni ve boyu çok büyük olan film topları istenilen en ve boyda kesilerek makaralara sarılır. Sinema filmleri gibi kabın da kenarlarına delik açılır.
Film üzerindeki jelatinli tabakaya ışık düşünce burada bulunan gümüş tuzları, gümüşe veya tabakanın diğer maddeleriyle reaksiyona girebilen bir halojene dönüşür. Meydana gelen gümüş çok az olduğundan görüntü gizlidir. Bu gizli görüntü developman işlemiyle belirgin hale getirilir. Bu işlemin temelini gümüş tuzlarını gümüşe dönüştüren kimyasal maddeler meydana getirir. Işık görmüş gümüş tuzları tanecikleri, bu kimyasal maddelerden daha çabuk etkilenerek gümüşe dönüşür. Işık görmemişler ise bu maddelerden etkilenmezler. Görüntüdeki ara tonlar, taneciklerin bir kısmının etkilenip, bir kısmının etkilenmemesinden ileri gelir. Görüntüler bu yüzden taneli bir yapıya sahiptir. Tanecikler ne kadar büyükse, resmin taneli yapısı da o kadar belirgin hale gelir. Ayrıntıları görüntülemek güçleşir. Filmlerin duyarlılığını ölçmek için DIN ve ASA olmak üzere iki sistem kullanılır. Az duyarlı yavaş filmler küçük sayılarla, çok duyarlı hızlı filmler ise büyük sayılarla belirtilir. ASA sisteminde duyarlık iki katına çıkınca, sayı da iki katına çıkar. DIN sisteminde ise duyarlıktaki artış sayıya 3 eklenerek belirtilir. Renkli filmlerde mavi, yeşil, kırmızı ışıklara duyarlı kat kat tabakalar bulunur. Diğer renkler bu tabakaların etkilenme derecelerine göre tesbit edilirler. Bu tabakalarda gümüş tuzları yanında renk maddeleri de bulunur. Siyah-beyaz filmlerde görüntüyü gümüş meydana getirdiği halde, renkli filmlerde gümüş temizlenerek atılır. Görüntüyü ise developman işlemi için katılan kimyasal maddelerin yükseltgenmiş halinin renk maddeleriyle reaksiyona girmesi meydana getirir. Doğrudan pozitif görüntü veren renkli filmlerin yapısı aynıdır. Farklılık, banyo işlemlerinden ileri gelir.
Objektif içinden geçen ışık hüzmelerinden oluşan görüntünün elde edilebilmesi için ; Saydam bir yüzeye sahip. Üzerine Gümüş bromür, Gümüş klorür, Gümüş iyodür gibi ışığa duyarlı bileşiklerden sürülmüş maddedir. Bunlar pozlandırılmış alan içerisinde aydınlık ve karanlık bölgelerin farkını ortaya çıkaracak kimyasallarla banyo edilirler.
Filmlerin Sınıflandırması
Boyutlarına Göre
Film boyutları büyüdükçe fotograf baskılarında ve görüntülerinde keskinlik artar.
Film boyutları küçüldükçe baskılarda ve görüntülerde keskinlik azalır.
Büyük boy filmler: 10x12.5 cm, 20x 5 cm ve üzeri büyük boyutlu filmler
Orta boy filmler: 4,5 veya 6 cm genişliğinde 80 cm uzunluğunda roll filmler
Küçük boy filmler: 18x24 mm veya 24x36 mm boyutlarındaki filmler
Minyatür filmler: C110 filmler
Hızlarına Göre
Film hızları arttıkça; Işık ihtiyacı azalır. Pozlama süresi azalır. Fotografı oluşturan en küçük nokta yani grenler büyür. Grenlerin büyük olması fotografın baskısında keskinliğin azalmasına neden olur. Fim hızları azaldıkça; Işık ihtiyacı artar. Pozlama süresi uzar. Grenler küçülür.
Yavaş (16 - 40 ASA*)
Poz süresi uzundur. Film üzerinde fotografı oluşturan gerenleri çok küçük olduğundan baskılarda yüksek keskinlik verirler . Işık sorunu olmayan yerlerde veya durağan konuların çekimlerinde kullanılırlar.
Orta Hızlı ( 50 - 100 ASA*)
En çok kullanılan film hızıdır. Normal bir görüntü ve keskinlik verirler. Daha çok dış çekimlerde durağan veya az hareketli konular için uygundur.
Hızlı Filmler (125 - 400 ASA*)
Hareketli konuların çekimlerinde veya uygun ışık koşullarının olmadığı zamanlarda kullanılırlar. İri grenli olduklarından bu filmden yapılan baskıların keskinliği azalır. Manzara veya portre konularında daha sık kullanılır.
Çok Hızlı ( 800 - 3200 ASA*)
Çok hareketli konuların veya gece fotograflarının çekimlerinde kullanılır. Grenleri çok iri olduğundan bu tür filmlerden üretilen baskıların keskinliği daha da azalır. Yeterince aydınlanmamis kapalı mekan çekimlerinde kullanılır.
(*) ASA (Amerikan Standartlar Entitüsü tarafından belirlenmiş film hız birimidir)
ASA değerleri aritmetik dizi özelliği gösterir. 100 ASA'lık bir film 50 ASA'lı filmden iki katı daha duyarlıdır.
Siyah Beyaz Filmler
Esnemeyen birçok taban üzerine kaplanmış gümüş bileşiklerinden oluşur. 1mm² bir milyon kristal (gren) bulunur. Kaplama üzerindeki ince jelatin gümüş bileşiklerinin zarar görmemesini ve filmin banyo ve kurutma sırasında kıvrılmasını önler. Elde edilen negatif filmden, pozitif bir görüntü elde edebilmek için negatif siyah-beyaz kağıda baskıları yapılır.
Renkli Negatif Filmler
Bütün renkli filmlerde üç fonksiyonel ışığa duyarlı bileşik tabakadan meydana gelir. Her tabaka bir ana renge karşı hassastır. Bu tabakaların üstten itibaren sırası: mavi, yeşil ve kırmızıdır. Mavi ışığın yeşil ve kırmızıya duyarlı diğer tabakalara etki etmemesi için maviye duyarlı tabakanın altına bir sarı filtre tabakası konmuştur. Bu tabaka geliştirme işleminden sonra saydam hale gelir. Amacı beyaz ışıktan maviyi çıkararak alttaki tabakaları etkilemesini önlemektir. Renkli filmlerde her bileşik tabakası ışığa duyarlılığı sağlayan gümüş bileşikleri içerirler. Geliştirme banyosunda meydana gelen boyama maddeleri her bileşiği kendi karakterine uygun boyar. Daha sonra gümüş bileşikleri filmden temizlendikten sonra geriye sadece boyama maddeleri kalır. Eğer banyo işlemlerinden sonra negatif tabakaları ayırabilseydik. En üste maviye duyarlı tabakada orjinali mavi olan yerler sarı, yeşile duyarlı olan tabakada orjinali yeşil yerler megenta, kırmızıya duyarlı tabakada orjinali kırmızı yerler cyan olarak görünürdü.
Renkli Pozitif Filmler
Renkli pozitif filmler projeksiyon veya direkt baskı amaçlı kullanılırlar. Pozitif görüntü oluşumu için film önce Siyah Beyaz geliştiricide yıkanır daha sonra renklerin oluşması için ikinci banyo da yıkanır.
Siyah Beyaz Pozitif Filmler
Renkli pozitif filmler gibi kullanılır. Film bileşikleri Renkli negatif filmlerdekine benzer olup sadece siyah-beyaz ve tonlarını ortaya çıkaracak bileşiklerden oluşmuştur. Siyah beyaz fotografı seven ve baskısını yapamayan kişiler tarafından kullanılır. Ama henüz kendine renkli negatif filmler gibi bir yer bulamamıştır.
Polaroid Filmler
Anında görüntü veren üç renge duyarlı bileşik taşıyan filmlerin her birinde boya hazır olarak kart üzerinde bulunmaktadır. İşleme polaroid film kullanan makinada pozlandırma ile başlanır. Film kameranın altında görünen ucundan çektiğinizde pozlandırdığımız kısım ile boya taşıyıcı kağıt silindirler arasından geçerek kesedeki kimyasal araya homojen olarak yayılır ve yüzyüze gelerek dışarı çıkarlar. Gelişme işlemi başlamıştır. Işıktan etkilenen bileşikler karşılarına gelen yüzeydeki boyayı tutar. Boya diğer tarafa aktarılır. Örneğin maviye duyarlı bir tabakada, üzerinde hiç mavi olmayan bir görüntü sadece sarı rengin aktarımına sebeb olur. Yeşile duyarlı tabakada eğer görüntüde yeşil yoksa magenta aktarılır. Beyaz bölgelerde hiç bir boya aktarımı olmaz, siyah bölgelerde ise tüm boyalar aktarılır. Yüzyüze gelmiş negatif ve pozitif dışarı çıkarıldığında alıcı tabaka bütün renkleri taşıyan bir pozitiftir.
APS - Advanced Photo System
Film formatı 35mm'den daha küçük olup 24mm eninde olup 15, 25 veya 40 adet film boyutlarında olarak kartuşa yerleştirilmiştir. Her bir kare 9/16 oranında film üzerine kaydedilir ve isteğe göre 2/3, 9/16 veya 1/3 oranında üç değişik formatta basılabilir. Baskı için gerekli olan tüm bilgiler, filmin ne kadarının pozlanıp pozlanmadığı gibi bilgiler filmin üst kısmında gözle görülebilecek şekilde transparan manyetik tabaka üzerine kaydedilir. Filmin index baskısında fotografcının adı, çekim tarihi, mekanlar, baskıyı yapan stüdyonun adı, film numarası gibi bilgiler basılabilir.
4. Dia Pozitif - Slayt Filmler:
Çekilen konuların aynı renk ve görüntüde görünen, kimyasal olaylardan sonra da pozitif görüntü veren filmlere denir. Dia filmlere slayt, transparan veya pozitif filmler de denir. Sb veya renkli filmlerdeki görüntü film üzerine negatif olarak düşmesine karşın, dia filmlerde pozitif olarak düşer. Renkli pozitif filmler projeksiyon veya direkt baskı amaçlı kullanılırlar. Filmi pozlayıp banyo ettikten sonra vizörden gördüğümüz görüntüyü elde ederiz. Yani negatif filmlerdeki gibi renkler ters ve kontrast değil, doğada olduğu gibi görünür. Dia Pozitif filmler bir projeksiyon makinesi yardımıyla perdeye görüntüleri düşürülerek seyredilebilirler. Bu sayede boyutları büyütülebilir veya küçültülebilir. Ressamlar bu yöntemle bir görüntüyü tuvale veya daha büyük alanlara yansıtarak resim yapmaktadırlar. Dia pozitif filmler negatif filmlerden farklı banyo malzemesi ile farklı şekilde banyo edilirler, projeksiyon veya direkt baskı amaçlı kullanılırlar. Pozitif görüntü oluşumu için film önce siyah beyaz geliştiricide yıkanır daha sonra renklerin oluşması için ikinci banyoda yıkanır.
Renkli pozitif filmlerde renkler film üzerinde doğadaki orijinal renkler gibidirler. Renkli pozitif filmlerden karta direk baskı yapılacak olursa kart üzerindeki görüntü doğadaki renklerin tersi olur. Bu nedenle pozitif filmler ya projeksiyon aracılığıyla ya da doğrudan doğruya kullanılırlar. Günümüzde pozitif filmlerden de pozitif kart baskısı yapılabilmektedir. Film üzerinde pozitif görüntü elde edilmesi için film önce siyah beyaz geliştiricide, her tabaka üzerinde siyah-beyaz gümüşlü bir görüntü elde edilir. Daha sonra ilk geliştirme banyosu sırasında etkilenmemiş yerlerde boya ve her tabakada pozitif renkler oluşur. Renkli pozitif ve negatif filmlerin gün ışığı (daylight) ve yapay ışık (tungsten) koşullarına göre üretilmiş iki ayrı tipi vardır. Gün ışığı filmleri en doğru renk dengesini güneş ışığı ile aydınlatılan konularda verirken, yapay ışıkta pozlandırılırsa renkler sarı-kahverengi sonuç verir.
Yapay ışık filmleri ise tungsten ampulünün ışığında en doğru renk dengesini verirken, gün ışığında bu film kullanıldığında mavi tonların hakim olduğunu görürüz. Bu renk kaymalarını düzeltmek için renk dengeleme ve renk düzeltme filtreleri kullanılabilir. Yapay ışık filmleri tungsten kaynağının cinsine göre iki tiptir: A-tipi filmler renk sıcaklığı 3400 kelvin olan fotoğraf ampulleri için üretilmiştir. B-tipi filmler ise renk sıcaklığı 3200 kelvin olan stüdyo aydınlatması içindir. Bu tür filmler çift emülsiyon katmanı içerirler ve cismin bütün renklerini tam veya yarım tonlar olarak gözümüzün gördüğü biçimde yani pozitif olarak verirler. Dönüşümlü filmler, geliştirme sırasında ara ışıklama denen bir işlem sonrası pozitif görüntü verirler. Saydam adını alan bu son ürün genellikle projeksiyon ile izlenir. Cibachrome ve benzer teknikler dışında ara negatif almaksızın, kart baskısı yapılamaz. Matbaada çoğaltılacak, basın, reklamcılık, poster, afiş gibi çalışmalar ile saydam gösterileri, multivizyon çalışmaları için uygundur. Dönüşümlü filmlerle yapılan çekimlerde dikkat edilmesi gereken, çerçevelemenin ve konu düzenlemesinin çok dikkatli yapılmasıdır. Saydam filmlerin görüntüsü Negatife göre her zaman daha keskin ve parlaktır. Her formatta renkli pozitif film üretilmektedir.
Kaynakça:http://www.sanalfotografmuzesi.com/1_tarih-karanlik-oda.html#yukarisindaki_yazi
